Obezite cerrahisi günümüzde obezite ve morbid obezitenin tedavisinde en geçerli ve etkili yöntemdir. Obezite problemini ortadan kaldırmak adına defalarca diyet deneyen kişiler kilo hedeflerine ulaşıp, bu kiloyu uzun dönem koruyamadıkları için kendilerine, bedenlerine olan inançları düşmekte; hedeflerine ulaşamadıkları için kendilerini başarısız hissetmektedir. Obezite cerrahisini kendileri için altın anahtar niteliğinde ve son çare olarak görseler de zihinlerinde muhakkak soru işaretleri vardır. Daha önce obezite cerrahisi deneyimlenmediği için ameliyat sonrası sürecin nasıl olacağına dair belirsizlik kaygı yaratabilmektedir. Peki obezite cerrahisine psikolojik açıdan nasıl bir hazırlık yapılmalı? Zihinsel hazırlık ameliyat sonrasını nasıl etkilemektedir?
Obezite cerrahisine zihinsel hazırlığın ilk adımı ameliyat kararını “kolaya kaçmak”, “başarısızlık” ya da “iradesizlik” olarak görmemektir. Bu kavramların zihinde netleşmesi gerekmektedir. Obezite çevresel, genetik, hormonal ve psikolojik faktörlerden etkilenmektedir. Vücut kitle indeksi 30 ve üstü olan kişilerin obeziteleri, belli bir aşamadan sonra kendi kontrolleri dışında gelişmektedir. Bu nedenle obezite cerrahisine gelinen nokta iradesizlikten öte bir durumdur. Kişi kilosu, yeme davranışı dışında hayatındaki birçok konuda irade gösterebiliyordur. Hayatının farklı alanlarında başarıları vardır. Yemek konusundaki “iradesizlik” ya da “kontrolsüzlük” ise metabolik ve psikolojik faktörlere dayanır. Obezite cerrahisi ile kolaya kaçılacağını düşünmek ise gerçeği yansıtmamaktadır. Cerrahi sonrasında kilo vermeye yönelik ekstra bir çaba yoktur. Fakat obezite cerrahisi ile asıl hedeflenen kişinin sağlıklı yaşam için gerekli olan şeyleri, herkes gibi hayatının parçası haline getirmesidir. Bu da emek vermeyi, değişmek için istekli olmayı ve sorumluluk almayı gerektirir.
Bir diğer nokta obezite cerrahisini bir başkasının zoruyla olmamaktır. Eşin, ailenin ve arkadaşların ısrarı ya da zorlamasıyla ameliyat olmayı düşünmek, ameliyat sonrası obezite cerrahisi ekibi ile iş birliğini düşürebilmekte ve ameliyat sonrası verilen kiloların alınabilme ihtimalini arttırmaktadır. Kişinin ameliyatı kendisinin istemesi, araştırması ve ameliyata dair etraflıca bilgilenmesi önemlidir.
Üçünü zihinsel hazırlık noktası ise obezite cerrahisinin yemeklerle ya da yeme davranışı ile “veda ameliyatı” olmadığını bilmektir. Birçok kişi ameliyattan önce sevdikleri yemeklerle vedalaşmaları gerektiğini düşünüp “jübile” yapar. Ameliyata kısa bir süre kala partiler düzenlerler. Obezite cerrahisi sonrası beslenme yemeğe sırt dönülen, bir daha ömür boyu yemek yenilmemesine sebep olan bir süreç değildir. Kişilerin obezite sınıfına girmesine sebep olan yemekle kurulan ilişkide miktar ve sıklığın kontrol edilemez hale gelmesidir. Obezite cerrahisi miktarı kısıtlayan bir ameliyattır. Fiziksel ve ruhsal açıdan yemekle sağlıklı bir ilişki kurmak adına herkes gibi miktara, içeriğe ve sıklığa dikkat etmek gerekmektedir.
Obezite cerrahisine dair beklenti ve hedef belirlemek ise bir diğer psikolojik hazırlıktır. “Obezite cerrahisi ile kilo vereceksiniz, zayıflayacaksınız. Peki zayıflayıp kilo verince ne olmasını bekliyorsunuz, ümit ediyorsunuz?” diye sorarım. Bu soruya verilen cevap hem ameliyat sonrası iş birliği ve uyumu şekillendirmekte hem de kilo hedefine ulaşan kişilerin hedefe ulaştıktan sonra hayatlarını nasıl şekillendireceğini belirlemektedir. Estetik/görsel beklenti zaten ameliyatla doğrudan elde edilen bir sonuçtur. Hedefini sağlık, uzun vadeli kaliteli yaşam olarak belirleyen kişiler obezite cerrahisinden elde ettikleri başarıyı ileriki hayatlarına taşıyan kişiler olurlar. Kilo vermenin yanında hayatlarının hem fiziki hem de psikolojik içeriğini değiştirenler tam anlamıyla sağlığı elde ederler.
Son olarak obezite cerrahisi için tercih edilen klinik ile her türlü soru işaretini ve kaygıyı konuşmak, olası riskleri belirlemek ve psikolojik değerlendirme görüşmesi yapmak önemlidir. Belirsiz olarak düşünülen şeylerin netlik kazanması gerekir ki hem ameliyat sonrası süreç konforlu geçsin hem de kişi ameliyat sonrası hayatını doğal bir şekilde sürdürebilsin. Obezite cerrahisi ekibi ve psikolog ile kurulacak ilişki ileriki dönemlerdeki iş birliğini, obezite cerrahisinden alınacak başarıyı şekillendirir. Psikolojik hazırlık ve ameliyat sonrası “zihinsel inşa” için destek önemli bir unsurdur.